Halikarnas Mozolesi: Dünyanın Yedi Harikası'ndan Biri

Halikarnas Mozolesi, antik dünyanın en görkemli yapılarından biri olarak "Dünyanın Yedi Harikası" arasında yer alır. Karia Satrapı Maussollos, iktidarının ihtişamını ölümünden sonra da devam ettirmek amacıyla bu anıtsal mezarı yaptırmaya başlamıştır. Ancak, M.Ö. 353 yılında Maussollos’un ölümünden sonra, yapının inşası karısı Artemisia tarafından tamamlanmıştır.

İnşaat Süreci ve Mimari Özellikler

Mozolenin inşasında dönemin ünlü mimarları ve heykeltıraşları çalışmıştır. İnşaatta Marmara Adası’ndan getirilen beyaz mermerler ve Bodrum’un Koyunbaba Mevkii’nden çıkarılan yeşil taşlar kullanılmıştır. Yapının mimarları arasında Priene Athena Tapınağı’nın da mimarı olan Pytheos ve Satyros bulunmaktadır. Pytheos’un, zarif işçiliğiyle ekstra bir süsleme gerektirmeyen teknikler kullandığı antik metinlerde belirtilir.

Mozole, 105x242 metre ölçülerinde geniş bir teras üzerine kurulmuştur ve dört ana bölümden oluşur:

1. Yüksek Podyum: Mezarın temelini oluşturan yapı.
2. Ion Tarzı Sütunlar: Podyumun üstünde yer alan 36 sütun.
3. Basamaklı Çatı: 24 basamaktan oluşan piramit şeklinde bir çatı.
4. Quadriga Heykeli: Çatının tepesinde dört atın çektiği araba ve Maussollos ile Artemisia’nın heykelleri.

Mozolenin toplam yüksekliği yaklaşık 50 metreye ulaşmıştır. Bu etkileyici yapı, hem Yunan hem de Mısır mimari unsurlarını bir araya getirir ve bu yönüyle benzersizdir.

Sanat ve Heykeltıraşlık

Mozolenin kabartmalarında ve diğer süslemelerinde dönemin ünlü heykeltıraşları Skopas, Leokhares, Bryaksis ve Timotheus’un imzası bulunmaktadır. Her sanatçı mozolenin farklı bir cephesinde çalışmıştır:

• Doğu Cephesi: Skopas
• Batı Cephesi: Leokhares
• Kuzey Cephesi: Bryaksis
• Güney Cephesi: Timotheus

Çatıdaki Quadriga adlı dört atlı araba heykeli ise Pytheos’un eseridir. Bu heykel, Maussollos’un gücünü ve zaferini sembolize eder.

Tarihi ve Sonraki Dönemler

Maussollos’un külleri, mezarın podyum kısmındaki bir odaya yerleştirilmiş ve oda bir daha açılmamak üzere kapatılmıştır. Dönemin ritüellerine uygun olarak mezarın önünde çeşitli hayvanlar kurban edilmiştir.

Yaklaşık 1650 yıl boyunca ayakta kalan mozole, M.S. 1304 yılında meydana gelen bir depremle yıkılmıştır. Daha sonra St. Jean Şövalyeleri, mozolenin taşlarını Bodrum Kalesi’nin inşasında kullanmış, bu durum mozolenin yapısal zararını daha da artırmıştır.

Kazılar ve British Museum’a Taşınan Eserler

1857 yılında Osmanlı Sultanı II. Abdülmecit’in izniyle İngiliz arkeolog Charles Newton, mozole alanında kazılar yapmıştır. Newton, mozolenin kalıntılarını detaylı bir şekilde inceleyerek değerli parçaları Londra’daki British Museum’a taşımıştır. Günümüzde mozolenin bazı parçaları hala orada sergilenmektedir.

1966-1977 yılları arasında Danimarkalı bir ekip, Aarhus Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kristian Jeppesen liderliğinde bilimsel kazılar gerçekleştirmiştir. Bu kazılar sırasında mozolenin kutsal alanı tamamen incelenmiş ve yapının planı detaylandırılmıştır.

Maussolleion Anıt Mezar Müzesi

1982 yılında, kazılardan elde edilen eserlerin sergilendiği Maussolleion Anıt Mezar Müzesi açılmıştır. Müze, mozolenin planı, maketi, kazılarda elde edilen küçük eserler ve iki orijinal kabartma parçasını içermektedir. Mezar odasına giriş, sundurma altındaki merdivenlerden sağlanır. Ziyaretçiler burada mezara ait su kanalları ve adak yerlerini de görebilir.

Halikarnas Mozolesi’nin Mirası

Halikarnas Mozolesi, antik çağın mimari dehasını ve sanatsal zenginliğini yansıtır. "Mozole" terimi, bu yapının ihtişamından etkilenerek diğer anıtsal mezarlar için kullanılmaya başlanmıştır. Doğa ve insan tahribatına rağmen mozolenin temel kalıntıları günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır.

Eğer tarihe ilgi duyuyorsanız, Bodrum’a yolunuz düştüğünde bu eşsiz yapının kalıntılarını ziyaret ederek, antik dünyanın ihtişamını hissetme şansı bulabilirsiniz